Onderwijs in de 21e eeuw: waarom een smartphoneverbod geen oplossing is

Steeds meer landen en scholen nemen maatregelen om smartphones uit klaslokalen weg te houden. Waarom? Eigenlijk best simpel: minder afleiding, betere concentratie en een veiligere leeromgeving. Maar is een verbod wel echt de beste oplossing? Of zorgt een smartphoneverbod er juist voor dat kinderen kwetsbaarder worden. Ze leren dan immers niet om verantwoord met technologie om te gaan.

In veel landen, waaronder ook Nederland, worden smartphones steeds vaker uit klaslokalen verbannen. De argumenten zijn eigenlijk wel logisch. Leerlingen kunnen zich zonder beter concentreren op de lesstof, er wordt minder online gepest en de algemene leerprestaties gaan erop vooruit. Zowel ouders als scholen zien de negatieve effecten van schermtijd en sociale media – en willen daarom zo snel mogelijk ingrijpen.

Toch waarschuwen experts nu voor een totaalverbod. Het zou namelijk een gemiste kans zijn. In plaats van kinderen af te schermen van technologie, zouden scholen hen juist moeten leren hoe ze er kritisch en verstandig mee om kunnen gaan. Als je smartphones van school verbant, is die optie ook meteen van de baan.

Jongeren moeten eigenlijk zonder begeleiding hun weg vinden in een digitale wereld vol technologie. Dit leidt tot een nieuw fenomeen: 'digitale weeskinderen'. De nieuwe generatie groeit op met sociale media en online-informatie, maar missen wel de vaardigheden om feit van fictie te onderscheiden. Denk bijvoorbeeld aan de hoeveelheid fake news die inmiddels in de wereld wordt geslingerd. Juist daarom zouden scholen jongeren moeten leren hoe ze hun bronnen kunnen beoordelen, hoe algoritmes hun beeld beïnvloeden en hoe ze zich kunnen beschermen tegen nepnieuws. Met een totaalverbod gaat dat niet op: ze leren immers niets over smartphones of informatiestromen die via sociale media wel bij hen terechtkomen als ze niet op school zijn.

Veel scholen blijven toch vasthouden aan traditionele lesmethoden. Die zijn nauwelijks veranderd sinds de 19e eeuw. En dat terwijl de wereld natuurlijk gigantisch veranderd is de afgelopen tientallen jaren. Internet, maar ook smartphones, geven ons toegang tot ongekende hoeveelheden van kennis. Daar zouden scholen ook gebruik van kunnen maken! De vraag is dan ook waarom scholen blijven vasthouden aan oude lesmethoden.

En is isolatie dan wel een oplossing? Door smartphones en internet te weren op scholen, moeten leerlingen er buiten schooltijd zelf mee leren omgaan. Juist op scholen liggen de kansen om leerlingen al vroeg bij te brengen hoe ze met hun smartphone om moeten gaan.

Misschien is het ook wel tijd om het onderwijssysteem een beetje up-to-date te krijgen. Smartphones verbieden is daarbij misschien niet eens nodig. Sterker nog: scholen zouden smartphones in kunnen zetten in eigen voordeel door ze in te zetten als hulpmiddel. Verder is het een manier om leerlingen bij te brengen hoe ze betrouwbare informatie kunnen herkennen. Daarnaast is school misschien wel dé aangewezen plek om de werking van sociale media uit te leggen – inclusief de algoritmes en verslavende werking natuurlijk. Zo worden leerlingen bewust van waar ze mee te maken hebben en zijn ze hopelijk beter voorbereid op de digitale toekomst.

Het verbieden van smartphones op scholen voelt misschien als de meest logische regel, maar in werkelijkheid zit dat misschien wel anders. Natuurlijk kunnen er strenge regels gelden voor smartphones, maar een verbod is misschien een onverstandige maatregel.